اشاره: دکتر محسن پرویز معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو شورای مهندسی فرهنگی در گفتگو با خبرنامه شورا به سوالات ما در باره موضوع سبک زندگی اسلامی پاسخ داده اند؛ که این گفتگو از نظرتان می گذرد:
با سلام، به نظر شما سبک زندگی اسلامی چه مفهومی دارد و در حال حاضر چه الزامی برای پرداختن به آن حس می شود؟
من هم عرض سلام دارم، يكي از مسائل اصلي و اساسي كه شايد جزء زيرساختهاي فرهنگ و مباني فرهنگي كشور باشد بحث سبك زندگي است. دشمنان و در راس آن ها آمریکایی ها هم با توجه به این اهمیت به صراحت اعلام كرده اند كه بايد الگوي زندگي آمريكايي را در دنيا و بویژه جهان اسلام و بالاخص ایران ترویج کنیم. متاسفانه بر اثر غفلت هایی که در دو دهه اخیر نسبت به این موضوع اتفاق افتاد، آسیب هایی متوجه فرهنگ ما شد و من در اینجا مقداری ریزتر و مصداقی تر وارد موضوع می شوم. اگر شما ساعت 10 شب به بعد در تهران از خانه بيرون بياييد در خيابانها و مخصوصا اطراف پاركها در نواحي شمالي تهران افرادي را مي بينيد كه قلاده سگ های خانگی
خود را به دست گرفته و مشغول گردش هستند و این نشان می دهد متاسفانه حضور سگ در داخل منازل گسترش يافته است. این يك نمونه خيلي كوچكي است از آنچه كه در سبک زندگي غربي آميخته با سبک زندگي برخی افراد شده است.
این الگو از چه طرقی وارد زندگی مردم شده است؟
استفاده از ابزارهایي سينما و ... در این زمینه مهم هستند. بچه هاي كوچك ما در فیلم های خارجی می بینند كه داخل منازل در کشورهای غربی يك سگ وجود دارد و براي آنها اين جا مي افتد كه سگ بايد در داخل منزل باشد. متاسفانه ما خیلی از موارد خواسته يا ناخواسته به این موضوع بي توجه هستيم که فیلم و سینما می تواند حامل چه ارزش هایی باشد.
حوزه دیگری که ما از آن ضربه خورده ایم معماري است. به هم خوردن حریم در معماری داخلی خانه ها، مشرف بودن خانه ها به حریم خصوصی خانه همسایه و ... از این دست آسیب ها است.
از اين نمونه ها فراوان مي توانيم مثال بزنیم و همین ها موجب شد تا رهبر معظم انقلاب با توجه به همه مشکلاتی که کشور با آن روبرو ست، توجه ها را به این سمت معطوف کنند.
در بحثي كه مقام معظم رهبری طرح فرمودند، به بحث سست شدن نهاد خانواده اشاره کردند. برا ی درمان این معضل چه باید کرد؟
سست شدن نهاد خانواده هم یکی دیگر از تبعات رواج سبک زندگی غربی است. در حوزه خانواده در زندگي غربي شما براي تك تك افراد هويت قائل هستيد ولي براي خانواده هويت قائل نيستید. بدیهی است در این نگاه خانواده مقدس نیست و صرفا یک مکان برای منفعت جویی مادی است و هنگامی که طرفین به این نتیجه برسند که دیگر انتفاع مقدور نیست آن را منحل می نند.
حال شما نگاه کنید به تعبیر قرآن از خانواده؛ کتاب آسمانی ما می فرماید که در حیات اخروی هم ازواج و ذریات به فرد ملحق می شوند و بنابراین نگاه نهاد خانواده یک نهاد مقدس است که در آن جهان هم انسان با آن در تماس است و به همبن دلیل تقدس دارد و حفظ آن تا حد امکان لازم است.
جایگزین شدن نهادهای دیگر به جای نهاد خانواده هم یکی دیگر از این معضلات است.
نكته ديگر بحث كاركردن بانوان و ترويج مسئله كاركردن بانوان در خارج از منزل و استقلال مالي زنان است كه در غرب به شدت مورد توجه قرار مي گيرد. غربيها اگر این موضوع را ترویج می کنند در راستای حفظ منافع بانوان نيست. بلكه براي اين است که به زن به عنوان يك ابزار كار نگاه مي كنند و معتقدند اين ابزار كار را نبايد از دست بدهيم.
در مقابل این تفکر ما چه کار باید بکنیم؟
ما هیچ راهی نداریم جز آن که بر جنبه مقدس بودن خانواده در کنار تسهیل در تشکیل خانواده تاکید کنیم. باید این تفکر در جامه ما جا بیفتد که زوجیت مقدس است و تجرد امری ناپسند است و همه موانع در مسیر تحقق این تفکر رفع شود. البته من قبول دارم برخی مشکلات اقتصادی متاسفانه مانع تشکیل خانواده است ولی همه مشکلات اقتصادی نیست و برخی هم ریشه فرهنگی دارد.
با توجه به مسئولیتی که شما در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتید، نقش مطالعه را در سبک زندگی اسلامی چگونه ارزیابی می کنید؟
در مورد موضوع مطالعه در سبک زندگی اسلامی یک نگاه کلی به معارف ما نشان می دهد که مطالعه و کتاب خوانی در این سبک زندگی بسیار توصیه شده است. مسلمین در قرون اولیه تمدن اسلامی با تمام مشکلاتی که تولید کتاب داشت، کتابخانه هایی با یک میلیون جلد کتاب داشتند.
موضوع ترویج مطالعه در جامعه با مشکلاتی مواجه است و ما در دوره مسئولیت خود در چهار نمایشگاه کتابی که برگزار کردیم، در یک نظر سنجی علمی از بازدیدکنندگان، به این نتیجه رسیدیم که کاهش مطالعه در درجه اول ریشه فرهنگی دارد؛ یعنی رشد و گسترش رسانه ها مانند اینترنت و ... عامل اول این تضعیف است.
من فکر میکنم ترویج مطالعه مفید و موثر و تولید آثار فاخرو خواندنی و توجه به نیازهای مخاطبان در این زمینه بسیار راهگشا است.